Bette Midler | spoormachinist

CKE Musical

Je kunt het zo gek niet bedenken, of er bestaat een musicalversie van. Of het nu gaat om de prachtige bananen van Chiquita, of de legendarische rookworst van de Hema. Paar liedjes, stukje tekst, even van vel wisselen en hup, succes gegarandeerd. Toch hebben we in Eindhoven lang moeten wachten op een muzikale versie van de geschiedenis van de stad. Een stad die er heel anders zou hebben uitgezien als niet vader en zoon Frederik en Gerard Philips er in 1891 een klein gloeilampenfabriekje waren begonnen.

De musical die gedurende vijf voorstellingen in het Parktheater te bewonderen was, is geheel door het Centrum voor de Kunsten Eindhoven (CKE) geproduceerd. Met een beetje ondersteuning van enkele oud-topmannen van Philips, die, behalve tips, ook oude films en ander materiaal uit wilden lenen. Het is een prachtige musical geworden met een goed script en beelden die je soms even naar het verleden doen verlangen, toen een werkgever ook in sociaal en cultureel opzicht nog iets voor zijn werknemers wilde betekenen.

Een groot orkest – dat was wel anders toen ik zelf trompetles kreeg op de muziekschool – dat bijna professioneel speelt, en scènes die tot in het kleinste detail – zoals de verhouding tussen katholieken en protestanten of de komst van Aziatische gastarbeiders – de geschiedenis van Eindhoven laten zien. Een stad die veel te laat in de gaten kreeg dat het met het vertrek van Philips naar Amsterdam, een spookstad dreigde te worden.

Natuurlijk kun je deze amateurproductie niet vergelijken met een gelikte Joop van den Ende-musical. Bij Joop is elke stap ingestudeerd, elke beweging, elke gezichtsuitdrukking ligt vast in het script. Als je een tweede keer dezelfde musical bezoekt, lijkt het één lange flash-back. Alsof je naar een DVD kijkt. Als Joop zegt dat de voorstelling vóór de pauze één uur, acht minuten en tweeënvijftig seconden duurt, dan duurt deze ook één uur, acht minuten en tweeënvijftig seconden en geen één uur, acht minuten en eenenvijftig seconden of één uur, acht minuten en drieënvijftig seconden. Bij Joop zie je dan ook geen schaduwen over het toneel sluipen.

Die zie je in het Parktheater wel. Vooral bij deelnemers die voor het eerst op het podium staan. Wie goed oplet, moet het opvallen dat deze schaduwen soms vergeten dezelfde bewegingen te maken als de acteur of actrice aan wie ze toebehoren. Een klein meisje verliest tijdens het touwtjespringen haar blauwe kapje. Herhaaldelijk probeert ze het weer op haar hoofd te zetten, maar door al het gehuppel lukt het haar niet. Dan zie je haar schaduw zich van het podium hijsen en over haar jurkje naar boven glijden.
‘Het geeft niet, hoort gewoon bij je rol. Vouw het doekje op of hang het rond je nek. Dan kan er niets fout gaan.’
Het meisje glimlacht even; ze heeft de stem herkend.

‘Die broek heeft je moeder zeker voor je gekocht? En nu moet je het prijskaartje eraan laten hangen zodat ze hem maandag weer terug kan brengen naar de winkel. Nou, ik laat je hier niet voor gek staan dansen. Dat kaartje knip ik eraf. Zeg maar tegen je moeder dat je iets dat om je lijf heeft gezeten, niet meer kan ruilen. Dan weet ze wel wat ik bedoel.’
Het zijn beschermengelen die zich een moment uit de schaduw losmaken om hun goede werk te kunnen verrichten.

UFO of wolk?

Ik ga hier niet het hele verhaal in details beschrijven. Eén actrice wil ik toch even noemen. De aanvoerster van een groep hippies. Ze beent stampend over het toneel, staat stil, ziet iets in de hemel, wijst en roept met vertraging: ‘WOW’. De hele groep volgt: ‘WOW.’ Een jointje maakt de geestelijke verrijking compleet. Misschien klinkt daardoor haar stem bij inzet wat rauw. Maar als ze even uithaalt, breekt de ijslaag op haar stembanden en sneeuwen de noten als kristallen uit haar mond. Ze klinkt een beetje als Bette Midler. Ook een beetje als Bonnie Tyler en dat is voorlopig stemgeweld genoeg. Er zweven twee schaduwen langs haar lichaam, maar die grijpen nergens in. Het zijn eerder bewonderaars dan beschermengelen. Trouwe fans die laten weten dat ze er zijn en er altijd zullen zijn.

Ik denk dat ze in het dagelijks leven precies zo is. Niet zozeer die joint en misschien roept ze er geen wow bij, maar ze ziet het wel. Twee spelende kittens in schapenwolkjes of grijpende armen in een onweerslucht. Ik zie het vaak vanuit de cabine van mijn trein, daarom heb ik altijd een fototoestel bij me. Misschien dat ik daardoor weleens een minuutje te laat ben, maar dat is voor iemand met een beetje fantasie toch helemaal niet erg? Ik ben benieuwd hoe Misérables het volgend jaar wordt, eerst wachten op de DVD van Philips.