centrum | spoormachinist

Zee-Ziek in Zee-Trein

Hebben we dit jaar een slechte zomer gehad? Ik dacht het niet. Ik was wel even teleurgesteld toen ik voor het eerst hoorde van een Zee-Vonk, Zee-Vlam of een Flash Flood, omdat ik deze nooit met eigen ogen had mogen aanschouwen. Dat dacht ik tenminste, want toen ik mijn fotoarchief er op nasloeg, bleek ik een complete Zee-Brand aan Zee-Vonken, Zee-Vlammen en Zee-Vuurballen in huis te hebben. Zee-Meeuwen, Zee-Duivels, Zee-Spinnen, Zee-Koeien, Zee-Oma’s, Zee-Band, Zee-Treinen, Zee-Veren, Zee-Paardjes en andere Zee-Denzaken maakten de Zee-Ramp compleet.

Het was vooral de Flash Flood die de gemeente Eindhoven zorgen baarde. Eén flinke regenbui en de tunnels in het centrum van de slimste stad in de wereld stroomden al vol. Na langdurig onderzoek in Wikipedia en andere voormalig Russische staten, ontdekten wijzen dat Eindhoven al eeuwen beschikte over een woeste rivier. Een rivier die lang geleden de komst van de Rijn en de Maas naar Nederland mogelijk heeft gemaakt en die in de Romeinse tijd druk bevaren werd. Maar waar was deze dappere – en ongetwijfeld slimme – Eindhovenaar nu gebleven? Men zocht maar vond niet.

Totdat op een dag een ambtenaar van de gemeente klaagde over de vreselijke stank die uit de sloot achter zijn kamer omhoog walmde. De onderzoekers gruwelden bij het aanzien van tientallen dode vissen, duiven, ratten, zwervers en dubieus rottend snoeiafval uit coffeeshops, maar met het schaamrood op de kaken moesten ze vaststellen dat de sloot inderdaad onderdeel uitmaakte van de eens zo trotse Dommel.

De gemeente is daarop voortvarend – als altijd – aan de slag gegaan. Aanvankelijk koos men voor een plan waarop de rivier in naar binnen draaiende cirkels over de stad heen geleid zou worden. Dat zou meteen talloze toeristische attracties op gaan leveren. Er werd zelfs gedacht aan een water-achtbaan, een Muziek op het Water-festival en een jaarlijkse wedstrijd Water-naar-de-Dommel-dragen. Godzijdank was het crisis en moest men alle ambities laten varen. De Dommel zou zijn oude, woeste rivierloop terug krijgen en – mits er voldoende Flash Floods ter beschikking zouden komen – een kans krijgen zijn gele trui op Rijn en Maas te heroveren. In gedachte zagen de raadsleden de Dommel al bij Lobith het land binnen stromen. Weg met die Rijnheid.

De Dommel voor het KPN-gebouw

Terwijl de Dommel-sloot langzaam verdween en de Dommel-rivier steeds meer vorm begon te krijgen, maakten de Sjawi’s er een prachtige, ontroerende ballade over. Een gevoelig lied vol dood, dierenmishandeling, misdaad en verderf, maar met een droevig en toch happy einde. Voeg dat bij het totaal van eerder besproken Zee-Rampen en kwaadaardige natuurverschijnselen en je krijgt iets als het volgende filmpje.

Zee-Meeuw oefenend voor de hoofdrol in Madama Butterfly

CKE Musical

Je kunt het zo gek niet bedenken, of er bestaat een musicalversie van. Of het nu gaat om de prachtige bananen van Chiquita, of de legendarische rookworst van de Hema. Paar liedjes, stukje tekst, even van vel wisselen en hup, succes gegarandeerd. Toch hebben we in Eindhoven lang moeten wachten op een muzikale versie van de geschiedenis van de stad. Een stad die er heel anders zou hebben uitgezien als niet vader en zoon Frederik en Gerard Philips er in 1891 een klein gloeilampenfabriekje waren begonnen.

De musical die gedurende vijf voorstellingen in het Parktheater te bewonderen was, is geheel door het Centrum voor de Kunsten Eindhoven (CKE) geproduceerd. Met een beetje ondersteuning van enkele oud-topmannen van Philips, die, behalve tips, ook oude films en ander materiaal uit wilden lenen. Het is een prachtige musical geworden met een goed script en beelden die je soms even naar het verleden doen verlangen, toen een werkgever ook in sociaal en cultureel opzicht nog iets voor zijn werknemers wilde betekenen.

Een groot orkest – dat was wel anders toen ik zelf trompetles kreeg op de muziekschool – dat bijna professioneel speelt, en scènes die tot in het kleinste detail – zoals de verhouding tussen katholieken en protestanten of de komst van Aziatische gastarbeiders – de geschiedenis van Eindhoven laten zien. Een stad die veel te laat in de gaten kreeg dat het met het vertrek van Philips naar Amsterdam, een spookstad dreigde te worden.

Natuurlijk kun je deze amateurproductie niet vergelijken met een gelikte Joop van den Ende-musical. Bij Joop is elke stap ingestudeerd, elke beweging, elke gezichtsuitdrukking ligt vast in het script. Als je een tweede keer dezelfde musical bezoekt, lijkt het één lange flash-back. Alsof je naar een DVD kijkt. Als Joop zegt dat de voorstelling vóór de pauze één uur, acht minuten en tweeënvijftig seconden duurt, dan duurt deze ook één uur, acht minuten en tweeënvijftig seconden en geen één uur, acht minuten en eenenvijftig seconden of één uur, acht minuten en drieënvijftig seconden. Bij Joop zie je dan ook geen schaduwen over het toneel sluipen.

Die zie je in het Parktheater wel. Vooral bij deelnemers die voor het eerst op het podium staan. Wie goed oplet, moet het opvallen dat deze schaduwen soms vergeten dezelfde bewegingen te maken als de acteur of actrice aan wie ze toebehoren. Een klein meisje verliest tijdens het touwtjespringen haar blauwe kapje. Herhaaldelijk probeert ze het weer op haar hoofd te zetten, maar door al het gehuppel lukt het haar niet. Dan zie je haar schaduw zich van het podium hijsen en over haar jurkje naar boven glijden.
‘Het geeft niet, hoort gewoon bij je rol. Vouw het doekje op of hang het rond je nek. Dan kan er niets fout gaan.’
Het meisje glimlacht even; ze heeft de stem herkend.

‘Die broek heeft je moeder zeker voor je gekocht? En nu moet je het prijskaartje eraan laten hangen zodat ze hem maandag weer terug kan brengen naar de winkel. Nou, ik laat je hier niet voor gek staan dansen. Dat kaartje knip ik eraf. Zeg maar tegen je moeder dat je iets dat om je lijf heeft gezeten, niet meer kan ruilen. Dan weet ze wel wat ik bedoel.’
Het zijn beschermengelen die zich een moment uit de schaduw losmaken om hun goede werk te kunnen verrichten.

UFO of wolk?

Ik ga hier niet het hele verhaal in details beschrijven. Eén actrice wil ik toch even noemen. De aanvoerster van een groep hippies. Ze beent stampend over het toneel, staat stil, ziet iets in de hemel, wijst en roept met vertraging: ‘WOW’. De hele groep volgt: ‘WOW.’ Een jointje maakt de geestelijke verrijking compleet. Misschien klinkt daardoor haar stem bij inzet wat rauw. Maar als ze even uithaalt, breekt de ijslaag op haar stembanden en sneeuwen de noten als kristallen uit haar mond. Ze klinkt een beetje als Bette Midler. Ook een beetje als Bonnie Tyler en dat is voorlopig stemgeweld genoeg. Er zweven twee schaduwen langs haar lichaam, maar die grijpen nergens in. Het zijn eerder bewonderaars dan beschermengelen. Trouwe fans die laten weten dat ze er zijn en er altijd zullen zijn.

Ik denk dat ze in het dagelijks leven precies zo is. Niet zozeer die joint en misschien roept ze er geen wow bij, maar ze ziet het wel. Twee spelende kittens in schapenwolkjes of grijpende armen in een onweerslucht. Ik zie het vaak vanuit de cabine van mijn trein, daarom heb ik altijd een fototoestel bij me. Misschien dat ik daardoor weleens een minuutje te laat ben, maar dat is voor iemand met een beetje fantasie toch helemaal niet erg? Ik ben benieuwd hoe Misérables het volgend jaar wordt, eerst wachten op de DVD van Philips.